De Mairan / Messier

reacties ?
henk@astrobril.nl

23-12-2008

Poollicht uit de 18 eeuw / 18th Century Aurora Borealis

De Mairan / Messier

Traite Physique et Historique de L'Aurore Boreale'
Ik ben in het bezit gekomen (mei 2005) van het eerste standaardwerk over het Noorderlicht. "Traite Physique et Historique de L'Aurore Boreale", in 1731 geschreven door Jean-Jacques Dortous De Mairan (1678-1771). Ik heb een Amsterdamse druk uit 1735, vermoedelijk een zgn. roofdruk. In het boek staan een aantal gravures opgenomen van poollicht uit het begin van de 18e eeuw. Deze gravures zijn gemaakt door Philippe Simonneau (1685-ca.1753).

Poollicht 17 februari 1721 (1721-02-17).

Poollicht 26 september 1726 (1726-09-26).

Poollicht 19 oktober 1726 (1726-10-19).

Deze laatste gravure geeft op een fantastische manier weer, vanuit 'fish-eye' perspectief, hoe imponerend dit poollicht geweest moet zijn, met een zeer duidelijke corona. Dit poollicht heeft de Mairan doen besluiten zijn boek te schrijven. In zijn boek schrijft de Mairan over dit poollicht, op pagina 274:
"L'Aurore Boréale du 19me Octobre 1726 passe communément pour la plus grande, la plus complette, & la plus remarquable dont on ait connoissance".

Poollicht 26 september 1731 (1731-09-26).

Poollicht 26 februari 1777 (1777-02-26).

Op 26 februari 1777 was er zeer spectaculair Noorderlicht te zien boven Europa.
Één van de waarnemers was de beroemde kometenjager Charles Messier, nu vooral bekend door zijn lijst van nevels en sterrenhopen. Kijk voor meer info hierover op mijn Charles Messier pagina.
Hij rapporteerde er over in de "Histoire de L'Académie Royale Sciences - Année MDCCLXXVII", (uitgegeven in) 1780, pag. 440 ev.

Dit noorderlicht was te zien tot voorbij het Zenit (bovenaan rechts van het midden) in onder andere de sterrenbeelden Orion, Stier en Tweelingen. In zijn verslag maakt Messier ook melding van nederlandse waarnemers: prof. J.H. van Swinden (Franeker, later professor te Amsterdam, 1746-1823), dhr. Esdré (Dordrecht, vermoedelijk was dit Jan Esdré (1748-1823) óf zijn broer Adriaan Esdré (1729-1822)), van Swinden (Den Haag, Messier vermeldt dat hij advocaat is - bedoeld wordt Simeon Pieter van Swinden (1753-1835)), dhr. Franq de Berkhey (Amsterdam, vermoedelijk Jo(h)annes Le Francq de Berkhey, 1729 - 1812) en een niet met name genoemde waarnemer uit Middelburg (Jo(h)annes Nettis (1707-1777)?; Johan Adriaen van de Perre (1738-1790)?, Leendert Bomme (1727-1788)?).

Deze pagina is voor het laatst bijgewerkt op 08/12/08